تأثیر فرهنگی متقابل ایرانیان و مغولان بر یکدیگر

پژوهش حاضر به بررسی یکی از دوره های تاریخ ایران در دوره اسلامی که مصادف با حمله مغولان بوده به بررسی وضع فرهنگ، تمدن و تأثیرات مثبت و منفی که این دو قوم برهم داشته اند، می پردازد. به واقع توجه به اثرات واقعه ی هجوم چنگیز و همچنین حکومت تقریباً دراز مدت آنها بر این سرزمین که اندک زمانی پیش تر از تابناکی و درخشندگی برخوردار بوده و دانشمندان بزرگی چون ابوریحان بیرونی، رودکی، بیهقی و ... را پرورانده بود. هرچند حمله مغول باعث رکود اقتصادی ایران شد و جمعیت به شدت کاهش یافت و کشاورزی تقریباً از بین رفت و بسیاری از مغزها مهاجرت کردند و هر کس که در صنعت دارای هنر بود با خود به اسارت بردند؛ ولی با نفوذ دانشمندان در دستگاه خلافت، دین اسلام دین رسمی ایران گردید و تاریخ نگاری بر اثر انقراض چندین دولت بزرگ و بر افتادن خلافت پانصد و بیست و پنج ساله عباسی رشد فراوان یافت. اقلیت دینی شیعه رشد بسیار یافت و یورش مغولان نقطه عطفی در زمینه گسترش شیعه به شمار می رود. نتیجه تحقیقات نشانگر این مطلب است: می توان نخستین دوره که با هجوم لشگریان چنگیز در سال 615 ق تا زمان یورش هلاکو در سال 653 ق دوره تهاجم و شبیخون فرهنگی نامید. زمان هلاکو دوره مقاومت فرهنگی زمان غازان خان به دوره¬ی پیروزی کامل فرهنگی ایران بر فرهنگ وارداتی و بیگانه ی مغول برشمرد.